Tin tức hoạt động

Ngày 28 tháng 04 năm 2014, tại Viện Ngôn ngữ học đã diễn ra Hội thảo chuyên đề Ngôn ngữ học chức năng hệ thống và Ngôn ngữ đánh giá.

Ngôn ngữ học chức năng hệ thống (Systemic Funtional Linguistics; SFL) là một lí thuyết do Michael Halliday, một môn đệ xuất sắc của J.  R. Firrth, và các đồng nghiệp của ông phát triển. Kế thừa các quan niệm của Firth và Hjelmslev về ngôn ngữ và ngôn ngữ học, Halliday đã (a) điều chỉnh lại khái niệm hệ thống (system), tạo ra một hệ thống phạm trù hoàn chỉnh (thông qua sự đối lập căn bản giữa các phạm trù lí thuyết (theoretical categories) và các phạm trù miêu tả (descriptive categories)), và (b) điều chỉnh lại lí thuyết ngữ cảnh tình huống (context of situation) và đưa ra lí thuyết tín hiệu học xã hội (socio-semiotics) trong ngôn ngữ học, để có thể xây dựng một mô hình lí luận ngôn ngữ học hoàn chỉnh, rõ ràng, có tính ứng dụng cao, dễ mở rộng và phát triển.

Lí thuyết ngôn ngữ đánh giá là một lí thuyết do James Martin và Peter White phát triển gần đây dựa trên mô hình lí luận của SFL. Lí thuyết ngôn ngữ đánh giá được xây dựng nhằm để giải thích một cách có hệ thống và nguyên tắc về cách thức mà người sử dụng ngôn ngữ dùng ngôn ngữ để thể hiện những thái độ tích cực và tiêu cực của mình đối với nội dung, chủ đề đang được đề cập, nhằm làm tăng hay giảm sức thuyết phục của phát ngôn ở trong diễn ngôn, xác định rõ vị trí và vai trò của chính người sử dụng ngôn ngữ (người nói/ người viết) đối với những phát ngôn xuất hiện liền trước hay liền sau nội dung đang được nói tới ở diễn ngôn.

Hội thảo chuyên đề Ngôn ngữ học chức năng hệ thống và Ngôn ngữ đánh giá đã tập trung vào điểm lại và làm rõ: (a). một bức tranh tổng quan về lí thuyết SFL; (b). những phát triển gần đây của SFL, đặc biệt là sự phát triển của lí thuyết Ngôn ngữ đánh giá (Language of Evaluation); (c). sự ứng dụng của lí thuyết Ngôn ngữ đánh giá.

Tại Hội thảo, Tiến sĩ Peter White, một trong những kiến trúc sư của lí thuyết Ngôn ngữ đánh giá, làm việc tại Trường Nghệ thuật và Truyền thông, Đại học New South Wales, Sydney, Australia, đã trình bày một cách vắn tắt, mạch lạc về SFL và sự tiến triển gần đây của SFL, sự hình thành, phát triển và ứng dụng của Khung đánh giá (Appraisal Framework) vào trong nghiên cứu diễn ngôn. Tiến sĩ Võ Đức, làm việc tại Đại học Quy Nhơn và Tiến sĩ Ngô Thị Bích Thu, Đại học New England, những cộng sự và đồng thời cũng là học trò của Tiến sĩ Peter White đã báo cáo về sự ứng dụng cụ thể của lí thuyết Ngôn ngữ đánh giá vào trong nghiên cứu diễn ngôn tiếng Anh và tiếng Việt của sinh viên Việt Nam, nghiên cứu diễn ngôn báo chí tiếng Việt.

Hội thảo đã thu hút được toàn bộ cán bộ nghiên cứu của Viện Ngôn ngữ học và đông đảo các nhà khoa học ngoài Viện Ngôn ngữ học (Đại học QGHN, Đại học Sư phạm Hà Nội, Đại học Sư phạm Thái Nguyên, Viện Từ điển và Bách khoa thư, Viện Công nghệ Thông tin, Viện Thông tin KHXH,…), các nghiên cứu sinh và học viên cao học ngôn ngữ học đến dự. Hội trường Viện Ngôn ngữ học dù rất rộng nhưng cũng không còn chỗ trống, do số người tới dự lớn. Trong phần thảo luận của Hội thảo, GS.TS Đinh Văn Đức, GS.TS Nguyễn Văn Hiệp, GS.TS Nguyễn Đức Tồn, PGS.TS Vũ Thị Thanh Hương, TS Trần Đại Nghĩa v.v. đã nêu ra rất nhiều câu hỏi để các diễn giả trao đổi, tranh luận.